زندگی‌اش با نفت گره خورده است. از آنزمان که به یاد می‌آورم نام وی در نفت برسرزبان‌ها بوده است. چندان اهل مصاحبه نیست و سعی دارد در سکوت به مطالعات انرژی بپردازد. یک مصاحبه یکساعته یک نتیجه برای ما در برداشت اینکه ما بزرگانی نفتی داریم که می‌توانند صنعت نفت ایران را متحول کنند اما چه فایده که هرکدام از آن‌ها در حال حاضر در جایی دیگر مشغولند. حتی سراغ داریم بزرگان نفتی که این روز‌ها در کارخانه‌های تولید آب میوه مشغولند در حالیکه امروز صنعت نفت ایران به یاری آن‌ها نیازمند است. فریدون برکشلی کارنامه‌ای مشخص دارد. وی به عنوان رئیس بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی فعال بوده تا ریاست امور اوپک وزارت نفت و امروز عضو گروه مطالعاتی و سیاستگذاری اوپک دروین است. این روز‌ها به ایران برگشته و ما هم از فرصت استفاده کردیم و یکساعتی بااو هم کلام شدیم. سوال‌های زیادی در ذهنمان بود اما ترجیح دادیم به دلیل کسالت وی از ادامه گفت‌و‌گو پرهیز کنیم و به چند سوال اساسی بپردازیم. دکتر برکشلی در گفت‌و‌گو یی که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید گلایه دارد اما گلایه‌ای که در صحبت‌هایش سعی بر پنهان کردنش دارد. گلایه از نبود برنامه مشخص برای مقابله با مشکلات صنعت نفت که باید حداقل از ۵ سال پیش آغاز می‌شد.
آقای دکتر شما ازجمله کسانی هستید که با نفت سالیان سال است زندگی کردید. اگر بخواهید نفت را در یک جمله تشریح کنید، چه می‌گویید؟
باید بدانیم نفت تجارتی است که به صورت باشگاهی و به صورت صنفی اداره می‌شود. دقیقا مثل صنف روزنامه نگاران که وقتی اتفاقی برای یکی از آن‌ها در یک گوشه‌ای از دنیا می‌افتد تمام روزنامه نگاران دنیا عکس العمل نشان می‌دهند. بنابراین باید به مسایل آن در قالب اتحادیه نگاه کرد. لذا صنعت جهانی نفت هم اکنون از تحریم و اعمال فشار بین المللی بر صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران سخت رنجیده و نگران تاثیرات منفی این تحریم بر آینده بازار بین المللی است.
آقای دکتر تحریم نفتی ایران را چگونه می‌بینید؟
نباید فراموش کرد که اولین تحریم نفتی ما در سال ۱۳۵۸ به وسیله جیمی کار‌تر صورت گرفت و ما سالهاست که تحریم هستیم. بنابراین کاملا مشخص است که دشمن متوجه شده که صنعت نفت ایران نقطه قوت و در عین حال نقطه ضعف ایران است. اهمیت این نقطه ضعف ما برای دشمن در حدی است که کنگره آمریکا از سال ۲۰۰۷ تا سپتامبر ۲۰۱۲ تعداد ۴۷ پروژه مطالعاتی را انجام داده که تعداد ۲۳ پروژه فقط در مورد تحریم ایران بوده است. که این پروژه‌ها توسط نویسندگان و محققان صاحب نام مثل دانیال یرگین نگاشته شده است. درحال حاضر تحریم ما در سه فاز طراحی تحریم، اعمال تحریم و کنترل آثار تحریم دیده شده است. برهمین اساس است که معتقدم دشمن سعی دارد از این نقطه ضعف و قوت ما استفاده کند و ما هم باید در تلاش باشیم تا به هر روشی از پیشروی آن‌ها جلوگیری کنیم و مهمتراز آن دیگر وقت برگشت نیست باید ایران مقاومت کند. چراکه هر نوع عقب نشینی ما برای آمریکا به معنای ضعف ما حساب می‌شود.
به نظرتان بستن تنگه هرمز راهکار مناسبی برای مقابله با تحریم‌ها خواهد بود؟
بر اساس توصیه استراتژیست‌های آمریکا به کاخ سفید بحث تبعات عبور از خط قرمزایران را می‌بایست جدی گرفت. عبور دفعی از خط قرمز ایران با توجه به روحیه احساسی مردم ایران، منافع آمریکا را به خطر می‌اندازد. لذا می‌بینیم که عبور از این خط به صورت بطئی و تدریجی طراحی شده است و استثناء کردن چند کشورخریدار نفت ایران در مسیر این تحریم نیز دال بر این واقعیت است. برای همین است که می‌بینیم زمانیکه ایران از بستن تنگه هرمز می‌گوید آمریکایی‌ها چندین کشور را برای خرید نفت از ایران آزاد اعلام می‌کنند. در واقع روال و مسیر تحریم‌ها بر علیه ایران بصورت مجموعه‌ای از مراحل و اجزای مختلف طراحی شده که در آن علاوه بر تحریم خرید نفت ممنوعیت مبادلات مالی، حمل و نقل دریایی و کشتیرانی نیز دیده شده است. متاسفانه در طول سالهای گذشته توجه کافی به علائم هشدار دهنده تحریم‌ها توجه نداشته‌ایم.
به نظرشما ما برای مقابله با دشمن برنامه مشخصی داریم؟
متاسفانه طی سالیان گذشته به بحث تحقیقات و مطالعات در مورد تحریم بی‌توجهی شده است. ما حتی در این شرایط هم به دنبال راه حلهای آنی و مقطعی هستیم. نباید فراموش کنیم ایران عامل اصلی امنیت در منطقه محسوب می‌شود. ایران آنقدر دارای اهمیت است که رییس جمهور آمریکا هر روزصبح، ۲۰-۱۵ دقیقه وقت خود را بر روی مسائل ایران گذاشته و گزارشات مربوطه را مطالعه می‌کند. بهتر است به یک خاطره از بایدن نخست وزیر انگلیس در زمان مصدق اشاره کنم. وقتی مصدق گفت ایران باید کمربندهای خود را برای روز‌های سخت ببندد این موضوع باعث رقص نخست وزیر انگلیس شد. نخست وزیر انگلیش همان موقع گفت که ما به دنبال همین واکنش از ایرانیان بودیم. بنابراین در شرایط فعلی مسوولان ما نباید به آه کشیدن اقدام و صدای ناله‌های آن‌ها به گوش آمریکا و دیگران برسد که این به منزله یک شکست است.
آقای دکتر ظاهرا آمریکا عادت دارد که از حربه تحریم برعلیه کشور‌ها استفاده کند. به نظرشما چرا آمریکا از سیاست تحریم علیه کشورهای نفتی استفاده می‌کند؟
دقیقا درست است. در ۳۵ سال اخیر ۷ کشور عمده تولید کننده اوپک از طریق آمریکا تحریم شده‌اند. کشورهایی چون ونزوئلا، آنگولا، عراق، لیبی، نیجریه، ایران و اکوادور که باید مشخص شود هدف آمریکا از تحریم بیش از ۳۵درصد ذخایر نفتی جهان چه بوده است. که مشخص می‌کند تحریم بخشی از سیاست‌های آمریکا جهت امنیت انرژی است که از توسعه میادین جلوگیری و مدیریت توزیع و تولید را داشته باشد. تحقیقات نشان داده نوع تحریم آمریکا بر علیه ایران از تحریم‌هایی با هدف تغییر رفتار نیست بلکه از نوع براندازانه است. چون امنیت ملی آمریکا از طرف ایران تهدید می‌شود. ولی تحریم کره شمالی چون می‌خواهد کره ضعیف یک مزاحم برای چین، ژاپن و کره جنوبی باقی بماند می‌بینیدکه براندازانه نیست. پس نوع تحریم ایران مهار کننده نیست و باید از موضع قدرت به آن نگاه شود و هیچ امتیازی داده نشود.
در چنین شرایطی اگر بخواهیم مقاومت کنیم چه راهکاری در پیش داریم؟
در حال حاضرمکانیسم روابط دوجانبه کشور‌ها در حال افول است و بیشتر روابط در قالب اتحادیه‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی شکل می‌گیرد. به طور مثال روابط مابین اتحادیه اروپا و شورای همکاری‌های خلیج فارس و یا پیمان شانگهای و اتحادیه عرب و مانند آن‌ها شکل می‌گیرد. به نظر می‌سد که جمهوری اسلامی ایران از حضور موثر در پیمان‌ها و معاهده‌های منطقه‌ای و بین المللی به دور افتاده است. لذا باید به سمت تعامل بیشتر با این اتحادیه‌ها باشیم تا قدرت چانه زنی خود را تقویت کنیم. ارتقاء سطح حضور در سازمان اوپک و اکو از آن جمله می‌باشد. به عنوان مثال من سالهاست که تاکید می‌کنم ایران باید پیشنهاد تشکیل اتحادیه تولید کنندگان و مصرف کنندگان دریای خزر را بدهد. چنین راهبردی قدرت چانه زنی ایران را افزایش خواهد داد. به اتحادیه‌ها اشاره کردید. درحال حاضر ایران عضو اوپک است اما همین سازمان هم به دلیل اینکه کشور‌ها تعهد جدی به اجرای قوانین ندارند، مشکلاتی ایجاد می‌شود. مثل روند فعلی عربستان در جهت افزایش تولید و تلاش برا کاهش قیمت نفت و مقابله با ایران.
عربستان در اوپک تعهداتی دارد و در مقابل آمریکا جهت حفظ امنیت خود یک تعهدات دیگر که بر تعهدات اول می‌چربد. برای همین است که این کشور از ۵ سال پیش خود را برای تحریم فعلی ایران آماده کرده بود و برای همین هم هست که تولید خود را تا ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش داده است. اما بر اساس اطلاعات موجود این افزایش تولید تایک سال بیشتر دوام نخواهد آورد.
فکر می‌کنید ایران باید برای مقابله با این برخورد عربستان چه سیاستی در پیش بگیرد؟
مهم‌ترین نقطه ضعف عربستان حفظ آبروی خود در جهان اسلام است که اگر به واسطه ارتباط با آمریکا از این اعتبار کاسته شود، افت سیاسی جدی برای عربستان دارد. اما متاسفانه می‌بینیم با اینکه تحولات اخیر خاورمیانه در همه کشور‌ها به نفع ایران بوده ولی عربستان و قطر از آن بهره برده‌اند که این نشان از ضعف دستگاه دیپلماسی کشور دارد.
آقای دکتر به نظرشما اینکه می‌گویند در حال حاضر تحریم‌های داخلی ناشی از نقاط ضعف مدیریتی مسوولان بیشتر از تحریم‌های خارجی تاثیرگذاراست تا چه اندازه درست است؟
تاثیرعمده تحریم خارجی زمانی است که تحریم‌های خودخواسته داخلی نیز به آن اضافه شود که این آثار مخرب زیادی برای ایران به همراه خواهد داشت. به طور مثال تعویض سه رییس اوپک ایرانی در سالی که ایران رئیس کنفرانس‌های اوپک بود برای وجهه بین المللی و نفتی ما نا‌مناسب بود. در ضمن نوعی تفکر در نزد سیاستگذاران اقتصادی ایران وجود دارد که تحریم‌های خارجی کشور را به سوی خود کفایی سوق می‌دهد. زیراکه کشور دارای برنامه‌های عمرانی ۵ ساله و سند چشم انداز ۲۰ ساله است و پیشرفت و خود کفایی اقتصادی نباید از طریق تحریم خارجی و منبعث از فشار جهانی در ایران شکل گیرد.
اکنون بیش از ۲۰۰ هزار واحد صنعتی در کشور وجود دارد که دارای استانداردهای قابل قبولی هستند و می‌توان با تکیه به آن آثار تحریم‌ها را کم کرد. سال ۶۱ اقتصاد ایران ۳درصد از نیازهای خود را از صنعت نفت تامین می‌کرد ولی سال ۹۱ این نسبت به بیش از ۵۰درصد رسیده است که نوعی آشتی و همسوئی اقتصاد ملی با صنعت نفت می‌باشد.
Sorry. No data so far.