توصيه‌های مقام معظم رهبری در خصوص ماه رمضان

توصيه هاي حضرت آيت الله خامنه اي، مقام معظم رهبري در خصوص ماه رمضان به اين شرح است:

تلاوت قرآن همراه با تأمل
دوستان سعي کنند در همه اوقات – به خصوص در ماه رمضان – تلاوت قرآن را از ياد نبرند. قرآن نبايد از زندگي‌تان حذف شود. تلاوت قرآن را حتماً داشته باشيد؛ هر چه ممکن است. تلاوت قرآن هم، با تأمل و تدبر اثر مي‌بخشد. تلاوت عجله‌يي که همين طور انسان بخواند و برود و معاني را هم نفهمد يا درست نفهمد، مطلوب از تلاوت قرآن نيست؛ نه اين که بي فايده باشد – بالأخره انسان همين که توجه دارد اين کلام خداست، نفس اين يک تعلق و يک رشته ارتباطي است و خود همين هم مغتنم است و نبايد کسي را از اين طور قرآن خواندن منع کرد. ليکن تلاوت قرآني که مطلوب و مرغوب مأمورٌبه است، نيست. تلاوت قرآني مطلوب است که انسان با تدبر بخواند و کلمات الهي را بفهمد، که به نظر ما مي‌شود فهميد. اگر انسان لغت عربي را بلد باشد و آن چه را هم که بلد نيست، به ترجمه مراجعه کند و در همان تدبر کند؛ دو بار، سه بار، پنج بار که بخواند، انسان فهم و انشراح ذهني نسبت به مضمون آيه پيدا مي‌کند که با بيان ديگري حاصل نمي‌شود؛ بيشتر با تدبر حاصل مي‌شود؛ اين را تجربه کنيد. لذا انسان بار اول وقتي مثلاً ده آيه مرتبط به هم را مي‌خواند، يک احساس و يک اشتباه دارد؛ بار دوم، پنجم، دهم که همين را با توجه مي‌خواند، انتباه(توجه) ديگري دارد؛ يعني انسان انشراح ذهن پيدا مي‌کند. هر چه انسان بيشتر انس و غور پيدا کند، بيشتر مي‌فهمد؛ و ما به اين احتياج داريم.
منبع: بيانات مقام معظم رهبري در ديدار اعضاي هيات دولت، 17/07/1384.

ضيافت خاصان پروردگار
شروع ماه مبارک رمضان، در حقيقت عيد بزرگي براي مسلمانان است و جا دارد که مَؤمنين، ورود اين ماه را به هم تبريک بگويند و يکديگر را به استفاده هر چه بيشتر از اين ماه توصيه کنند. چون ماه ضيافت الهي است، در اين ماه فقط مؤمنين و کساني که اهل ورود در اين ضيافتند، بر سر سفره پروردگار منّان و کريم مي‌نشينند. اين، غير از سفره عام کرم الهي است که همه انسان‌ها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره‌مندند؛ اين سفره خواص و ضيافت خاصان پروردگار است.
منبع: آية الله خامنه‌اي، خطبه‌هاي نماز جمعه تهران 10/01/1369

درهاي آسمان، درهاي بهشت
در روايت داريم که درهاي آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ يعني رابطه قلبي انسان با خدا در اين ماه آسان‌تر از هميشه است. در روايت داريم که درهاي بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ يعني به برکت روزه و توجه و خشوعي که لازمه روزه است، فرصت و توفيق کار نيک براي انسان وجود دارد. البته فرصت به معناي تحقق آنچه انسان از آن فرصت جستجو مي‌کند، نيست؛ اراده و دنبال‌گيري و خواست و حرکت ما را لازم دارد. در هر حال اين فرصت وجود دارد و ما مي‌توانيم از آن بهره ببريم و استفاده کنيم.
منبع: آية الله خامنه‌اي، بيانات در ديدار كارگزاران نظام، 20/08/1381.

قطعه‌اي از بهشت
ماه رمضان در هر سال، قطعه‌اي از بهشت است که خدا در جهنم سوزان دنياي مادي ما، آن را وارد مي‌کند و به ما فرصت مي‌دهد که خودمان را بر سر اين سفره الهي در اين ماه، وارد بهشت کنيم. بعضي همان سي روز را وارد بهشت مي‌شوند. بعضي به برکت آن سي روز، همه سال را و بعضي همه عمر را. بعضي هم از کنار آن، غافل عبور مي‌کنند که مايه تأسف و خسران است. حالا براي خودشان که هيچ، هر کس که ببيند اين موجود انساني، با اين همه استعداد و توانايي عروج و تکامل، از چنين سفره با عظمتي استفاده نکند، حق دارد که متأسف شود. اين ماه رمضان است. ماه ضيافت الله است. ماه ليلة القدر است.
منبع: بيانات مقام معظم رهبري در ديدار روحانيان و مبلغان اعزامي به مناسبت فرارسيدن ماه مبارك رمضان، 17/11/1372.

رمضان؛ ماه همواري راه
ما در طول سال و در مسير طولاني حرکت خودمان در چالش با هواهاي نفساني، با گناهان، با فضاهاي تاريکي که خودمان به دست خودمان به وجود مي‌آوريم، با مشکلاتي مواجه مي‌شويم. گاهي انسان براي اين که حال دعا پيدا کند، مشکل دارد؛ گاهي براي اين که قطره اشکي بفشاند، مشکل دارد؛ چون راه دشوار است، به وسيله خلاف‌ها و گناه‌هاي خود احاطه مي‌شويم؛ اما قطعه ماه رمضان، آن قطعه‌يي است که حرکت در آن قطعه آسان است؛ مثل اين است که در اين راه دشواري که مي‌خواهيد به محلي يا به شهري برسيد، گاهي مجبوريد پياده راه را طي کنيد؛ گاهي مجبوريد از آب بگذريد؛ گاهي انسان براي اين که حال دعا پيدا کند، مشکل دارد؛ گاهي براي اين که قطره اشکي بفشاند، مشکل دارد؛ چون راه دشوار است، به وسيله خلاف‌ها و گناه‌هاي خود احاطه مي‌شويم؛ اما قطعه ماه رمضان، آن قطعه‌يي است که حرکت در آن قطعه آسان است

گاهي مجبوريد از باتلاق بگذريد؛ يک جا هم مي‌رسيد به فرودگاهي که هواپيماي مجهزي آماده است تا شما را بي دردسر و با خيال راحت و پس از طي مسير طولاني به مقصد برساند. آغاز ماه رمضان، رسيدن به همين فرودگاه است. خداي متعال راه را در ماه رمضان هموار کرده است و فضا را در ماه رمضان، فضاي خالي از معارض قرار داده است. اين روزه‌يي که شما مي‌گيريد، نفس و هواهاي نفساني را به زنجير مي‌کشد؛ اين عبادت‌ها، اين دعاها، اين خشوع‌ها، اين ذکرها و اين ليلة القدر همان وسايل همواري است که شما را فرسنگ‌ها جلو مي‌برد؛ راهي را که در طول سال و در ماه‌هاي ديگر گاهي يک متر يک متر بايد طي کنيم، مي‌توانيم اگر همت کنيم و اگر خودمان را برسانيم، در ماه رمضان اين راه را فرسنگ فرسنگ طي کنيم؛ لذاست که شما مي‌بينيد اولياي خدا از مژده رسيدن ماه رمضان خرسند مي‌شدند و از فراق ماه رمضان اشک‌هايشان سرازير مي‌شد.
منبع: بيانات آية‌الله خامنه اي ، در خطبه‌هاي نماز عيد سعيد فطر، 24/08/1383.

عروج و اعتلاي روح
مسأله اساسي در باب ماه رمضان، اين است که بشر – که در ميان انواع عوامل و موجبات غفلت از خدا و از راه او، محاصره شده و انگيزه‌هاي گوناگون، او را به سمت پايين و تنزل و سقوط مي‌کشاند – فرصتي پيدا کند که در آن بتواند روح را – که روح انسان و باطن بشر، به عروج و اعتلا تمايل دارد – به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خدا تقرب جويد و به اخلاق الهي، تخلق پيدا کند. ماه رمضان، چنين فرصتي است.
منبع: سخنراني آية الله خامنه‌اي در ديدار با اقشار مختلف مردم(روز يازدهم ماه رمضان) 18/01/1369.

محروم واقعي
اين، چيز کمي نيست که رسول اکرم (صلي الله عليه وآله) اين ماه [رمضان] را ماه ضيافت الهي به حساب بياورند. مگر ممکن است که انسان وارد سفره کريم بشود و از آن جا، محروم خارج بشود؟ مگر وارد نشوي. آن کساني که وارد سفره غفران و رضوان و ضيافت الهي در اين ماه نشوند، البته بي بهره خواهند ماند و واقعاً اين محروميت به معناي حقيقي است. «ان الشقي من حرم غفران الله في هذا الشهر العظيم». (عيون اخبار الرضا، ج1، ص230) محروم واقعي، آن کسي است که نتواند در ماه رمضان، غفران الهي را به دست بياورد.
منبع: سخنراني مقام معظم رهبري در ديدار با مسئولان و كارگزاران نظام جمهوري اسلامي، به مناسبت عيد سعيد فطر، 07/02/1369.

نوافل را بخوانيد
اين نوافل سي و چهار رکعتي که براي نمازهاي روز و شب وارد شده است، بسيار با ارزش است. ماه رمضان فرصت خوبي است. ما غالباً اهل نوافل نيستيم. ولي ماه رمضان که مي‌شود، چه مانعي دارد؟ کدام کار با دهان روزه، بهتر از نماز خواندن؟ چهار رکعت نماز ظهر است، قبل از اين چهار رکعت، هشت رکعت نافله دارد؛ چهار دو رکعتي. چهار رکعت نماز عصر است و قبل از اين چهار رکعت، هشت رکعت نافله نماز عصر است. اين نوافل را بخوانيد. همچنين نوافل مغرب را که از اينها مهم‌تر است؛ و نيز نوافل شب که يازده رکعت است. همچنين نافله صبح که دو رکعت است. کساني هستند که در ايام معمولي سال، برايشان مشکل است پيش از اذان صبح براي نماز شب بيدار شوند. ولي در اين شب‌ها، به طور قهري و طبيعي بيدار مي‌شوند. اين يک توفيق الهي است. چرا از اين توفيق استفاده نکنيم؟ ان شاء الله فرصت‌هاي ماه رمضان را مغتنم بشماريد.
منبع: بيانات مقام معظم رهبري در روز اول ماه مبارك رمضان، 04/12/1371.

راه، نزديک است
ماه رمضان، ماهي است که مي‌شود با تذکر و توجه در آن، به جبران کرده‌هاي ناپسند پرداخت. در «دعاي ابو حمزه»، عبارتي بسيار تکان دهنده وجود دارد؛ که آن عبارت، اين است: «واعلم انّک للرّاجي بموضع اجابةٍ و للملهوفين بمرصد اغاثةٍ و انّ في اللّهف الي جودک و الرضا بقضائک عوضاً من منع الباخلين و مندوحةً عمّا في ايدي المستأثرين و انّ الراحل اليک قريبُ المسافة و انک لا تحتجب عن خلقك الاّ ان تحجبهم الاعمال دونک.»(مفاتيح الجنان، دعاي ابوحمزه ثمالي) فرد دعا خوان و ثناگو، عرض مي‌کند: «اي خداي من! من اميد به تو را بر اميد به غير تو ترجيح دادم. پناه آوردن به تو را جايگزين پناه بردن به ديگران کردم و مي‌دانم اگر کسي به سوي تو بيايد، راه نزديک است… .»
منبع: بيانات آية‌الله خامنه‌اي در خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، 14/11/1373.

کساني که همهمه جهنم را نمي‌شنوند
امام سجاد (سلام الله عليه) در دعاي ابوحمزه – که دعاي خيلي با حال و خوبي است – ترس از قيامت را تشريح مي‌کنند: «ابکي لخروجي عن قبري عرياناً ذليلاً حاملاً. ثقلي علي ظهري»؛ امروز مي‌گريم براي وقتي که عريان و ذليل و بار سنگين عمل بر دوشم از قبر بيرون مي‌آيم. «انظر مرّةً عن يميني و اخري عن شمالي اذ الخلائق في شأن غير شأني لکل امرء منهم يومئذ شأن يغنيه وجوه يومئذ مسفرة ضاحکة مستبشرة»؛ يک عده چهره‌هاشان خندان است و خشنود و خوشحال و سربلندند. اينها چه کساني هستند؟ کساني هستند که در دنيا از پل صراطي که حقيقت و باطنش در آنجاست و مثال آن در اينجاست، توانسته‌اند رد شوند. اين پل صراط، پل عبوديت، پل تقوا و پل پرهيزگاري است؛ «و ان اعبدوني هذا صراط مستقيم»؛ صراط اين دنيا، همان صراط روي جهنم است. «انک علي صراط مستقيم» ي که به پيغمبر مي‌فرمايد، يا «ان اعبدوني هذا صراط مستقيم»، همان صراط روي جهنم است. اگر اينجا ما توانستيم از اين صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور کنيم، گذر از آن صراط آسان‌ترين کار است؛ مثل مؤمنين که مانند برق عبور مي‌کنند. «انّ الذين سبقت لهم منا الحسني اولئک عنها مبعدون لا يسمعون حسيسها»؛ اصلاً اينها همهمه جهنم را هم نمي‌شنوند؛ «و هم في ما اشتهت انفسهم خالدون لا يحزنهم الفزع الاکبر.» فزع اکبر، يعني دشوارترين ترسي که ممکن است براي انسان پيش بيايد. مؤمنين با همين ابعاد جسماني و روحاني و نفساني، فزع عظيمي که در آنجاست، «لا يحزنهم الفزع الاکبر»؛ اينها را محزون و اندوهگين نمي‌کند؛ اينها از اين صراط عبور کرده‌اند.
منبع: بيانات مقام معظم رهبري در ديدار مسئولان نظام، 06/08/1383

انس با قرآن
اين ماه [رمضان]، ماه ضيافت الهي است. پذيرايي خداوند از بندگان خود در اين ماه – که يک پذيرايي معنوي است – عبارت است از گشودن درهاي رحمت و مغفرت و مضاعف کردن اجر و ثواب اعمال خيري که بندگان در اين ماه انجام مي‌دهند. روزه ماه رمضان هم يکي از مواد همين ضيافت عظيم الهي است، که مايه تصفيه روح انسان و ايجاد زمينه طهارت قلبي روزه‌دار است.

اين ماه [رمضان]، همچنين بهار قرآن است. انس با قرآن، معرفت اسلامي را در ذهن ما قوي‌تر و عميق‌تر مي‌کند. بدبختي جوامع اسلامي، به خاطر دوري از قرآن و حقايق و معارف آن است. آن کساني از مسلمانان که معاني قرآن را نمي‌فهمند و با آن انس ندارند، وضعشان معلوم است. حتي کساني هم که زبان قرآن، زبان آنهاست و آن را مي‌فهمند، به خاطر عدم تدبر در آيات قرآن، با حقايق قرآني آشنات نمي‌شوند و انس نمي‌گيرند. مي‌بنيد که آيه «لن يجعل الله للکافرين علي المؤمنين سبيلا» (سوره نساء، 141) – يعني خداوند مؤمنين را زير دست و زبون کفار قرار نداده است – در کشورهاي عربي و به وسيله مردم عرب زبان در دنيا خوانده مي‌شود، اما به آن عمل نمي‌گردد. در آيات قرآن، توجه و تنبه و تدبر [نمي‌کنند]؛ لذا کشورهاي اسلامي عقب مانده‌اند.
منبع: بيانات مقام معظم رهبري در خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، 29/07/1384.