احسان صالحي
حفظ اتحاد و وحدت كلمه در سطح مسئولين، مجموعه نظام و جامعه يكي از كليدي‌ترين نكات بيانات رهبر انقلاب به‌ويژه در ماه‌هاي اخير است. تأكيد مجدد ايشان بر اين مسئله در ديدار هفته گذشته با مسئولان و كارگزاران نظام و تصريح بر اينكه “اتحاد و همدلى بين مسئولين كشور يك فريضه است. تعمد در مخالفت با آن، امروز يك خلاف شرع است؛ به‌خصوص در سطوح بالا” نشان مي‌دهد كه رهبري از روند موجود راضي نيستند. كشف علت اين نارضايتي هم كار دشواري نيست، اختلافات بين مسئولين به‌ويژه سران سه قوه در طي هفته‌هاي اخير به جايي رسيد كه متأسفانه مسئولين ترجيح دادند از تريبون رسانه‌ها با يكديگر حرف بزنند و بعضاً خط و نشان بكشند. امري كه با استقبال دشمن خارجي مواجه شد و نتوانست ذوق زدگي خود را پنهان كند. مرور آنچه كه در چند ماه اخير بين سران قوا گذشت كه متأسفانه هر سه رئيس قوه نيز در اين روند به‌نحوي نقش داشتند و مقصريابي و تعيين ميزان تقصير هر يك، هم دوباره نمك بر زخم اختلافات مي‌پاشد و هم نرخ تعيين كردن وسط دعوا است. دعوايي كه اين مرتبه نوعي مطالبه از مسئولين به استظهار بيانات رهبري در عمل به يك فريضه است.
اما آنچه كه مي‌تواند به اداي دقيق‌تر اين فريضه كمك كند، هم زدن دوباره اختلافات و به گردن ديگري انداختن نيست بلكه يك نيروي ولايي فارغ از كنش سياسي ديگران، خود را مخاطب درجه يك اين بيانات فرض كرده و به‌جاي فرافكني و مترصد رفتار ديگران بودن، در ميان گفته‌هاي ولي‌فقيه مي‌گردد تا از آن‌ها ملاك و معيار حركت پيدا كند و تكليف خود و زير مجموعه‌اش را بر اساس دريافت از آن معيارهاي روشن، روشن كند.
رهبر انقلاب اسلامي از ابتداي سال جاري در سه ديدار (كه دو مورد آن ديدار با مسئولان نظام بوده است) به‌طور ويژه در موضوع اتحاد، يكپارچگي و وحدت كلمه بيانات مبسوطي ايراد كرده‌اند. از مجموعه اين بيانات نكات زير قابل استخراج است و مي‌تواند به‌عنوان منشور جامع و مانع وحدت مبناي حركت قرار گيرد.
1- به‌رسميت شناختن اختلاف فكر، نظر و سليقه
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در ديدار 16 فروردين ماه سال جاري با جمعى از مسئولان نظام جمهورى اسلامى تأكيد كردند: «يكپارچگى در حركت است؛ ولو يكپارچگى در فكر و نظر و سليقه نباشد، كه نه ممكن است، نه آنقدر هم مطلوب است. اختلاف سلايق و اختلاف نظرات به مباحثه مى‌انجامد، و مباحثه به كشف عرصه‌هاى جديد منتهى ميشود. بنابراين ما هيچ توصيه نمي‌كنيم كه حتماً همه در همه‌ى مسائل يكسان فكر كنند؛ نه، اصلاً ممكن هم نيست و امكان ندارد. اختلاف در نظر و در سليقه و در فكر و در فهم، خودش از اول خلقت بشر وسيله‌اى شده است براى پيشرفت انسان.»
2- وحدت و يكپارچگي در حركت و تصميم‌هاي بزرگ
رهبر انقلاب در ادامه همين بيانات پس از به‌رسميت شناختن اختلاف فكر، نظر و سليقه بلافاصله تصريح مي‌كنند كه اين اختلاف‌ها نبايد به اختلاف در حركت و متوقف كردن كارها و تصميم‌هاي بزرگ منجر شود، چرا كه هدف مشخص است.
« با وجود آن اختلافاتى كه وجود دارد، هماهنگى در حركت لازم است. اگر كاروانى باشد، افراد كاروان بين خودشان اختلافاتى داشته باشند، بحثى داشته باشند، دعوايى داشته باشند، مباحثه‌ى علمى داشته باشند، مباحثه‌ى سياسى داشته باشند، مباحثه‌ى در مسائل گوناگون و روزمره داشته باشند، با هم هم بحث كنند – اين ايرادى ندارد – به نتيجه رسيدند، چه بهتر؛ به نتيجه هم نرسيدند، نرسيدند؛ ايرادى ندارد؛ اما اين حركتى كه دارد انجام مي‌گيرد، متوقف نشود. اينجور نباشد كه اين مباحثه موجب بشود كه وسيله‌ى راهوارى كه زير پايشان است، اين را از كار بيندازند، مشغول مباحثه شوند؛ يا احياناً بگويند حالا كه در اين مسئله‌ى علمى به نتيجه‌ى واحدى نرسيديم، پس تو از آن راه برو، من از اين راه؛ نه آقا، داريم مي‌رويم؛ هدف مشخص است. سه قوه بايد اينجورى حركت كنند. دوستان عزيز! برادران و خواهران عزيز كه در سه قوه تشريف داريد! مراقب باشيد وحدت حركت، يكپارچگى در حركت و در تصميم‌هاى بزرگ، حفظ شود؛ اختلافات به اختلافات در كار اساسى نينجامد.»
3- اتحاد و يكپارچگى در درون و نيز تزريق اتحاد به مجموعه‌ى جامعه
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي حدود دو ماه و نيم بعد در ديداري كه با اعضاى بسيجى هيئت علمى دانشگاه‌ها سه روز پس از تصويب مصوبه جنجالي متضمن وقف دانشگاه آزاد در مجلس شوراي اسلامي داشتند، بر اين مسئله تأكيد كردند كه اتحاد و يكپارچگي علاوه بر اينكه بايد در درون مجموعه نظام باشد، بايد به مجموعه‌ي جامعه نيز تزريق شود.
4- نفي هرگونه حركت منجر به شقاق و شكاف
فضاي اين ديدار رهبر انقلاب متأثر از اقدام مجلس و مصوبه‌اي بود كه البته با رد شدن از سوي شوراي نگهبان، يك هفته بعد نمايندگان نيز آن را پس گرفتند. رهبري در اين ديدار از مرزبندي‌ها و تقسيم‌بندي‌هاي كاذب كه موجب شقاق و شكاف در جامعه ميشود ولو با انگيزه صادقانه انتقاد و اين حركات را نفي كردند.
«امروز كشور به اتحاد كلمه خيلى نيازمند است. بنده مخالفم با سخنى و حركتى و نوشتارى كه -حتى اگر با انگيزه‌ى درست و با انگيزه‌ى صادقانه است- موجب شقاق و شكاف ميشود؛ بنده موافق نيستم. اگر كسى نظر من را مي‌خواهد بداند، نظر من اين است كه عرض كردم. ما بايستى انسجام را ايجاد كنيم. ما بايستى تلائم را در مجموعه‌ى اين ظرفيت عظيم به وجود بياوريم. حالا مگر نمي‌شود اين جمعى كه شما اينجا نشسته‌ايد به بهانه‌هاى گوناگون به ده تا جمع تقسيم كرد؟ راحت ميشود؛ كسانى كه رنگ لباسشان اين است، كسانى كه سنشان اين است، كسانى كه اهل فلان نقطه‌ى كشورند؛ ميشود جدا كرد؛ ميشود ديواركشى كرد. هنر انقلاب اين بود كه آمد ديوارها را از وسط برداشت. ما توى خانه‌هاى كوچك كوچك، با ديوارهاى بلند زندگى مي‌كرديم و از هم خبر نداشتيم؛ انقلاب آمد اين ديوارها را برداشت و اين خانه‌هاى كوچك را تبديل كرد به يك عرصه‌ى وسيع؛ عرصه‌ى ملت ايران؛ ملت انقلابى. دانشجومان با طلبه بد بود؛ طلبه‌مان با دانشجو بد بود؛ استادمان با بازارى بد بود؛ بازارى‌مان با كشاورز بد بود؛ بين خودمان ديواركشى كرده بوديم. انقلاب آمد اين ديوارها را برداشت. ما حالا باز دوباره بياييم ديواركشى كنيم؟! آن هم ديوارهاى نادرست و ناحق. نه، مبانى روشن است؛ اصول روشن است؛ جهت روشن است. هر كى در اين جهت با اين مبانى دارد حركت مي‌كند، جزو مجموعه است. اين را توجه داشته باشيد.»
5- اتحاد به‌مثابه فريضه، تعمد در مخالفت با آن، خلاف شرع
رهبر انقلاب در ديدار هفته گذشته با كارگزاران نظام كه پس از لفاظي‌هاي اخير سران قوا از رسانه‌ها به هم بود، رسماً و علناً اتحاد و همدلي بين مسئولان كشور را يك فريضه و تعمد در مخالفت با آن را خلاف شرع خواندند و قيد ” به‌خصوص در سطوح بالا” را هم ضميمه كردند تا هم نشان دهند تأكيد مكرر بر وحدت يك توصيه و تعارف نيست كه مسئولين از كنار آن چشم بسته رد شوند بلكه يك واجب شرعي است و هم با برجسته كردن اين قيد روشن كنند كه مخاطب درجه يك اين سخنان مسئولين در سطوح بالا هستند و نبايد خود را به نشنيدن بزنند.
6- پرهيز از حيثيتي كردن اختلافات و تبديل آن‌ها به شكاف‌هاي بزرگ
ايشان در ادامه از اينكه اختلافات (همان اختلاف نظرهايي كه قبلاً رهبري به رسميت شناخته بودند) به دعواهاي حيثيتي تبديل شود، انتقاد كردند. حيثيتي كردن اختلافات يا به تعبير رهبر انقلاب “اختلافات را تبديل كردن به شكاف‌هاى غير قابل پر شدن” خطاي بزرگي است كه بر پديده تشديد در دياپازون اختلافات مي‌افزايد. ايشان همچنين، اين روش را روش دشمن دانستند كه ذوق زدگي رسانه‌هاي بيگانه و برجسته كردن اظهارنظرهاي تند مسئولين عليه يكديگر در اين رسانه‌ها نيز مؤيد همين ديدگاه رهبري است؛
«دشمن از اختلافات كوچك، يك مسئله‌ى بزرگ مي‌خواهد بسازد؛ نبايد بگذاريد. اينجور نيست كه هر اختلافى بين دو مسئول يا بين دو دستگاه، فاجعه‌اى باشد؛ نه، بالاخره ممكن است مجلس در يك زمينه‌اى جهت‌گيرى‌اى داشته باشد، دولت جهت‌گيرى ديگرى داشته باشد، عقايدشان، سلايق‌شان مختلف باشد؛ اينها فاجعه نيست. اما اين اختلافات را تبديل كردن به شكاف‌هاى غير قابل پر شدن و زخم‌هاى غير قابل علاج، خطاى بسيار بزرگى است.»
7- تدبير ويژه رهبر انقلاب براي حل اختلافات قوا بر مبناي قانون و پيشنهاد رئيس‌جمهور
اختلاف نظر و برداشت‌هاي اخير ميان قوا به‌ويژه در دولت و مجلس در مورد حدود اختيارات قوا كه نوعي بن‌بست در برخي موارد ايجاد كرده است، موجب شد رهبر انقلاب از اختيارات اصل 110 قانون اساسي خود استفاده كرده و با وارد كردن شوراي نگهبان و تشكيل كارگروهي به تنظيم روابط قوا و حل اختلافات بپردازند تا اين اختلاف نظرها به اختلاف در حركت و يا توقف حركت منجر نشود.
«از چندى پيش از شوراى محترم نگهبان خواستيم جلسه‌اى را تشكيل بدهند، مواردى را كه بين دولت و مجلس محل گفتگو و مناقشه است، مشخص بكنند و حدود اختيارات قوا معلوم بشود، كه اين تفكيك قوا – كه يكى از اصول قانون اساسى است – تحقق پيدا كند.»
نكته قابل دريافت از اين مشي آن است كه اولاً قانون بايد مبنا باشد و ثانياً بر خلاف جوسازي‌ها رئيس‌جمهور خود براي حل اين اختلافات و جلوگيري از معطل ماندن حركت به‌دليل اختلاف نظر پيشقدم شده و در نامه‌اي به رهبري پيشنهاد ورود شوراي نگهبان را مطرح كرده است كه رهبري نيز اين وظيفه را به شوراي نگهبان محول كرده‌اند.
8- اتحاد بر مبنا و با معيار رعايت كامل اصول
رهبر انقلاب اسلامي در ادامه مبنا و معيار اتحاد و وحدت كلمه‌اي را كه در طي چند ماه اخير بر آن تأكيد كرده‌اند، مشخص مي‌كنند تا روشن شود اگر در ديدار با اعضاى بسيجى هيئت علمى دانشگاه‌ها تأكيد كردند نبايد حركتي كرد كه منجر به شقاق و شكاف و مرزبندي شود، اين تأكيد دائر مدار اصول، آن‌هم رعايت كامل اصول است: “حفظ اتحاد، تمسك به اصول، رعايت كامل اصول، همان چيزى است كه امام بزرگوار ما هميشه به آن توصيه مي‌كردند.”
بنابراين، با همان مبناي ديني “اشداء علي الكفار رحماء بينهم” وحدت كلمه در ميان مؤمنين به نظام و چارچوب‌هاي آن (ولو با شدت و ضعف در ايمان) مفهوم پيدا مي‌كند نه وحدت با كفار و يا منافقاني كه امروز از سر حيله‌گري و يا استيصال و يا تطهير خود و يا طلب‌كاري از نظام، خط و نشان مي‌كشند و ژست وحدت مي‌گيرند و با بزرگ كردن خطر دشمن خارجي كه خود عملاً پياده نظام آن هستند، مؤمنان به انقلاب را متهم به تفرقه مي‌كنند.
Sorry. No data so far.