تریبون مستضعفین -سید پویان حسین‌پور (کارشناس مسائل اجتماعی و رسانه)
بسیاری از صاحب‌نظران علوم اجتماعی بر این باورند که مفاهیم ذهنی فرهنگی، در نسبت با محیط اجتماعی تعریف عینی پیدا می‌کنند. یعنی محیط‌های اجتماعی بر نحوه نمایان شدن فرهنگ‌های ذهنی و بالطبع شکل‌گیری رفتار اجتماعی مؤثرند و بنابر تعاریف کلاسیک فرهنگ، می‌توان گفت این مفاهیم ذهنی که شامل دایره وسیعی از توابع مفهومی هم‌چون ارزش‌ها، هنجارها، آرمان‌ها و… می‌باشند، تنها زمانی اطلاق فرهنگ پیدا می‌کنند که در یک گستره اجتماعی و طی یک کنش اجتماعی مورد مشاهده، تکرار و تواتر قرار بگیرند.
البته باید دانست که وقوع یک رفتار اجتماعی برآمده از مفهوم ذهنی فرهنگی، در محیط‌های اجتماعی مختلف و با در نظر گرفتن تفاوت‌های اجتماعی، به گونه‌های متکثر و حتی بعضا متفاوتی عیان می‌شود. به‌عنوان مثال، مفهوم احساس مسئولیت، در محیط‌های اجتماعی مختلف، تعاریف مختلفی نیز دارد. مثل احساس مسئولیت در محیط خانواده که برون‌داد رفتاری آن را می‌توان در تلاش برای افزایش رفاه در خانواده مشاهده کرد. یا احساس مسئولیت در محیط شغلی که در قالب انجام صحیح و کامل وظائف شغلی نمود پیدا می‌کند. همین‌طور احساس مسئولیت در گروه دوستان که به شکل حفظ اتحاد و انسجام گروه دوستی دیده می‌شود.
یکی از حوزه‌های مهم نمایانی مفاهیم فرهنگی و خصوصا ارزش‌های فرهنگی، محیط عام و کلان جامعه است. یعمی محیطی متشکل از تمام زیرساخت‌ها و نهادهای شکل‌دهنده جامعه با سلایق، عقاید و منش‌های اختصاصی و متفاوت و طبیعتاً رفتارهای اجتماعی در چنین محیط گسترده و متکثری، با ظرافت‌ها، محدودیت‌ها یا زمینه‌های مساعد و در نهایت تغییرات روش‌مند صورت می‌پذیرد.
مثلا اگر همین ارزش و مفهوم فرهنگی احساس مسئولیت را در قالب و قاعده این محیط بزرگ اجتماعی ارزیابی کنیم، مسلما به موارد و مصادیق متعددی از نمود رفتار اجتماعی آن برمی‌خوریم.
در پاره‌ای از موارد، احساس مسئولیت در قالب حضور در عرصه دفاع از مفاهیم فرهنگی و ارزشی حاکم در جامعه عیان می‌شود که در این راستا می‌توان به حضور گسترده مردم ایران در جبهه‌های جنگ تحمیلی اشاره کرد.
در پاره‌ای از موارد نیز، مفهوم احساس مسئولیت در نسبت با جامعه، در قالب حمایت از مسیر رشد و پیشرفت ملی و پشتیبانی از تلاش‌های صورت‌گرفته در این زمینه نمود پیدا می‌کند که در این خصوص نیز می‌توان به حمایت مردم ایران از پیشرفت‌های هسته‌ای کشور و یا حمایت و خرید تولیدات داخلی اشاره نمود.
در این میان، یکی حوزه‌های جدی نمودارشدن رفتار اجتماعی احساس مسئولیت اجتماعی که اتفاقا به‌واسطه ویژگی‌های خاص آن، ازجامعیت و اثرگذاری بیشتر نسبت به سایر حوزه‌ها برخوردار است، مشارکت در امورات مهم اجتماعی و ایفای نقش فعال و مؤثر در این امور به شمار می‌رود که تبلور مشارکت نشای از این احساس مسئولیت اجتماعی را می‌توان در انتخابات‌ها و رفراندوم‌های عمومی مشاهده کرد.
برهمین اساس می‌توان گفت که مشارکت مردم در انتخابات، برآمده از نوع و زاویه نگاه فرهنگی حاکم در جامعه و برگرفته از انگاره‌های ذهنی فرهنگی آن جامعه می‌باشد که به‌عنوان عینیت‌یابی رفتاری احساس مسئولیت اجتماعی نمایان می‌شود و مسلماً نشان‌دهنده نهادینه‌شدن این ارزش در سطح آحاد مردم و پختگی و بلوغ فرهنگی آن اجتماعی می‌باشد.
از همین‌روست که به زعم صاحب‌نظران علوم اجتماعی، انتخابات نه‌تنها تبلور ارده و هویت ملی است، بلکه نشان‌دهنده میزان مسئولیت‌پذیری مردم در نسبت با نظامات مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… حاکم در جامعه نیز می‌باشد.
البته نباید از نظر دوره داشت که احساس مسئولیت در قبال بنیان‌های اجتماعی، امری دوسویه و متقابل از جانب انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان است و به‌همان نسبت که مردم با حضور در عرصه‌های انتخاباتی، ارزش و مفهوم فرهنگی احساس مسئولیت را در قالب رفتار جمعی و اجتماعی رقم می‌زنند، منتخبین نیز در قبال گرایشات فکری، اقتصادی، سیاسی و اعتقادی مردم مسئولیت دارند و می‌بایست که رفتار اجتماعی خود را مبتنی بر همین ارزش فرهنگی احساس مسئولیت بنا کنند.
Sorry. No data so far.