برای تحقق جهاد اقتصادی در سال پیش رو استفاده از تمامی پتانسیل‌های موجود اجتماعی و اقتصادی ضروری است. تشکل‌های دانشجویی و جوانان به عنوان یکی از بانشاط‌ترین و تانیر گذار‌ترین نیروهای اجتماعی چگونه می‌توانند در تحقق جهاد اقتصادی سهیم باشند؟
آغاز فصل تابستان و تعطیلی کلاس‌های درسی به نوعی فصل اردوهای جهادی دانشجویان و جوانان نیز محسوب می‌شود. سوال این است که با توجه به پتانسیل ارزشمند چنین ساختاری، آیا بهره‌مندی و مدیریت چنین اردوهایی می‌تواند موجب تسریع در روند تحقق اهداف حرکت به سمت جهاد اقتصادی شود؟
واقعیت این است که فصل مشترک میان دو موضوع اردوهای جهادی و جهاد اقتصادی، رویکرد «جهادی» آن‌ها است، رویکردی ایثارگرانه و صادقانه که کمتر می‌توان مشابه آن را در ساختار بروکراتیک ادارات و سازمان‌های مختلف مشاهده کرد.
تجربه موفق اردوهای جهادی که مورد تأیید رهبر انقلاب و مسئولان دلسوز نظام نیز هست، هر ساله در اوقات تعطیلی دروس دانشگاهی و حوزوی چه در ایام تعطیلات عید نوروز و چه در ایام تعطیلات تابستان موجب هجرت بخش قابل توجهی از جوانان از شهر و دیار خود و حرکت به سمت مناطق محروم برای خدمت رسانی به این مناطق در قالب اقدامات عمرانی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی می‌شود و یک نیروی کارآمد اجتماعی را همانند جهاد سازندگی رقم می‌زند.
اردو های جهادی همطراز جهاد اقتصادی
رهبر معظم انقلاب در دیدار ۳۱ شهریور سال گذشته با جوانان جهادگر، اردوهای جهادی را همطراز با جهاد سازندگی اوایل انقلاب دانسته و تآکید کردند: «یک روز نیازِ حرکت دفاعى در درون جامعه بود، یک روز نیازِ حرکت دفاعى در مرزهاى کشور بود، یک روز نیازِ به علم و دانش است، یک روز نیازِ به تحکیم عقاید و ایمانهاست، یک روز نیازِ به خدمتگزارى است… شما سفیران کار و تلاش خواهید شد. وقتى شما در یک محیطى حاضر می‌شوید؛ در کویر، در کوهستان، در نقاط دور از دسترس، در میان مردم محروم مشغول کار می‌شوید، جوانى که در آنجاست، از شما الهام می‌گیرد و شما می‌شوید سفیر تلاش و کار و خدمت و جهاد و مجاهدت.»
آیت الله خامنه‌ای در این دیدار ضمن تعمیم چنین الگویی به سایر بخش‌ها، از مسئولان خواستند که زمینه‌های تقویت و فراگیری چنین اقداماتی را فراهم کنند.
فعالیت بیش از ده سال اردوهای جهادی نه تنها به شکل‌گیری بسیج سازندگی انجامید بلکه تجربه‌های موفقی مانند تدوین طرح جامع حرکت‌های جهادی، شکل‌گیری ثابت حلقه‌های جهادی در اکثر دانشگاه‌های مختلف کشور و برگزاری اردوهای مختلف را در زمینه‌های عمرانی- نوسازی، فرهنگی، آموزشی و پزشکی- بهداشتی رقم زده است.
استفاده از پتانسیل عمومی
طبق آمار رئیس سازمان بسیج سازندگی تشکیل بالغ بر ۱۴۰۰ گروه جهادی در سال ۸۹ و اعزام آن‌ها به مناطق محروم که در مجموع در سال گذشته ۲ و نیم میلیون نفر، معادل ۳۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر روز کار را طی این مدت رقم زده‌اند، اگر قرار باشد محاسبه اقتصادی شود، آمار قابل توجهی است. ولی آنچه بیش از این آمار و ارقام اهمیت دارد استفاده از پتانسیل عمومی و جهادی چنین اردو‌ها و نیروهایی برای شناسایی، برنامه ریزی و ارائه راهکار نسبت به مشکلات و مسائل اقتصادی مناطق محروم و دور از پایتخت کشور است.
اردوهای جهادی چگونه می‌توانند در راستای جهاد اقتصادی فعالیت کنند؟
۱) فعالیتی که تاکنون اروهای جهادی انجام داده‌اند در قالب فعالیت‌های عمرانی، فرهنگی و بهداشتی در راستای محرومیت زدایی از مناطق هدف و تسریع در روند خدمت گزاری دولت به مناطق محروم بوده است، یک حساب سرانگشتی کافی است تا میزان خدمات ارائه شده توسط این جوانان جهادگر ارزیابی اقتصادی شود.
۲) شناخت قابلیت‌های اقتصادی و بررسی مشکلات و توانمندی‌های اقتصادی مناطق محروم کشور به شکل‌گیری یک اطلس جامع از وضعیت اقتصادی، معیشتی و نیازمندی‌ها و توانمدنی‌های اقتصادی مردم مناطق مختلف می‌انجامد که البته چنین کاری فقط و فقط از فضای جهادی چنین تشکل‌ها و اردوهایی بر خواهد آمد و نه با بخش نامه‌های اداری و….
تعیین کارگروه‌های اقتصادی و تلاش برای شناسایی مشکلات، موانع، آسیب‌ها و پتانسیل منطقه هدف به تهیه یک طرح جامع اقتصادی بلند مدت از مناطق محروم می‌انجامد که داشتن چنین طرحی ضمن کمک به برنامه ریزی مناسب‌تر اردوهای جهادی، با توجه به حضور هرساله تیم‌های مختلف جهادی، موجب تقویت خدمت رسانی مسئولان شده و مانند یک اهرم نظارتی قوی نیز عمل خواهد کرد.
۳) توسعه روستایی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه کشور یکی از اصلیترین اهداف چنین اردوهایی است. بیکاری، درآمد پایین، سطح پایین کیفیت زندگی و نبود زیر ساخت‌های مناسب و… از جمله عوامل مهاجرت روستائیان محسوب می‌شود که این مهاجرت علاوه بر تأثیرات منفی فرهنگی و اجتماعی، پیامدهای منفی اقتصادی در سطح خرد و کلان را نیز به همراه دارد. کارآفرینی در روستا و خودکفا ساختن روستائیان از طریق اموزش‌های لازم و فراهم ساختن بسترهای مناسب فعالیت کشاورزی و دامپروری و استفاده از تعاونی‌های روستایی علاوه بر بهبود کیفیت زندگی اهالی روستا از طریق فعالیت‌های عمرانی و بهداشتی باعث ایجاد شرایط مناسب برای آنان شده یکی از کلیدی‌ترین راه‌حل‌ها در ریشه کنی بیکاری و رکود اقتصادی مناطق روستایی و کاهش سرعت جریان مهاجرت باشد.
یکی از مسائلی که توسعه روستایی را با مشکل مواجه می‌سازد فقدان سازمان‌های حمایت کننده و عدم پیگیری مطالبات و نیازمندی‌های روستائیان در مراحل تکمیلی است که بسیج سازندگی به عنوان متولی اردوهای جهادی می‌تواند علاوه با اتخاذ یک سیستم نظارتی و تعاملی با مسئولان، این خلأ اساسی را پر کند.
با توجه به رویکرد جهادی چنین اردوهایی ورودشان به عرصه اقتصادی در حوزه خدمت رسانی به مناطق محروم برکات زیر را در پی دارد؛
تمرکز زدایی و برنامه ریزی
برگزاری اردوهای جهادی بر اساس برنامه‌ریزی کلان و با رویکردی اقتصادی نه تنها سیاست تمرکززدایی را تامین خواهد کرد بلکه به تلاش و برنامه ریزی از نزدیک و نه در اتاق‌های بسته برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مناطق محروم می‌انجامد. توجه به حجم بالای روستاهای کشور، محرومیت نسبی اکثر آنهاو بحث تمرکز زدایی از شهر‌ها، توجه به اقتصاد و معیشت روستایی و محرومیت زدایی از روستا‌ها به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل می‌کند.
نیروهای انسانی حاضر در چنین اردوهایی بدون کمترین چشم داشتی و با روحیه‌ای جهادی و ایثارگونه، به دنبال محرومیت زدایی از مناطق محروم و کمتر دیده شده کشور هستند، بازتاب کلی چنین عملی در دراز مدت کاهش فاصله طبقاتی، ساماندهی اقتصادی مناطق محروم و شناسایی آن‌هاست. مناطقی که بسیاری از آن‌ها از ابتدایی‌ترین امکانات نیز محروم هستند.
دولتی شدن روحیه جهادی را کمرنگ می کند
لازم به ذکر است که موفقیت چنین طرحی به اختصاص ردیف بودجه‌ای مشخص برای اردوهای جهادی و لزوم همکاری و همفکری مستولان مناطق مختلف کشور نیازمند است، البته در این باره نباید تجربه جهاد سازندگی را فراموش کرد، دولتی شدن و بروکرات شدن چنین ساختارهایی ابتدا به کمرنگ شدن روحیه جهادی و خدمت رسانی و در نهایت به حذف این ساختار‌ها می‌انجامد. رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان جهادگر، بسیج سازندگی و اردوهای جهادی را هم ریشه می‌دانند؛
«این کار، اول از خود جوان‌ها شروع شد؛ خود جوانهاى دانشجو و دانش‌آموز در بخشهاى مختلف، این حرکت را شروع کردند؛ در سال ۷۹ گزارش این حرکت زیبا و پرشکوه به ما رسید و منجر شد به اینکه پیام بسیج سازندگى به قاطبه‌ى جوانان کشور داده شود. یعنى این یک حرکت خودجوش مردمى است؛ درست مثل جهاد سازندگى در آغاز انقلاب. جهاد سازندگى هم همین جور بود؛ اول، خود جوان‌ها شروع کردند، خودشان رفتند توى روستا‌ها مشغول خدمتگزارى شدند در آن اوضاع بسیار دشوار و پیچیده. این حرکت، امام بزرگوار را به فرمان جهاد سازندگى تشویق کرد.»
برگزاری اردوی اقتصاد منطقه‌ای توسط گروه جهادی ولی نعمتان و تلاش جهادیان دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان برای بررسی وضعیت منطقه هدف خویش با راه‌اندازی یک تیم پژوهشی و تدوین یک طرح بلند مدت برای ارتقای معیشت و رفع محرومیت منطقه، نمونه‌هایی است که از یک طرف ضرورت ساماندهی در اولویت‌بندی برنامه اردوهای جهادی را یادآوری می‌کند و از دیگر سو ضرورت توجه بیشتر مستولان به این پتانسیل عظیم و ارزشی را یادآور می‌شود، تا با هموار ساختن مسیر برنامه‌های اردوهای جهادی به سمت فعالیت‌های اقتصادی برای محرومین، به تحقق اهداف سال ۱۳۹۰ و رسیدن به اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴کمک نمایند.
Sorry. No data so far.