رهبر معظم انقلاب در دیدار فعالان و برگزيدگان بخش‌هاى اقتصادى در تعریف جهاد اقتصادی گفتند «حركت مستمرِ همه‌جانبه‌ى هدفدارِ ملت ايران با نيت خنثى‌كردن و عقيم كردن تلاش خصم‌آلود و غرض‌آلود دشمن.» یادداشت زیر كه از سوی مخاطبین سایت نوشته شده است، موضوع جهاد اقتصادی و اهداف و الزامات آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
اقتصاد و جهاد
اقتصاد مقوله‌ای عام و فراگیر است كه در تمامی شئون و روابط اجتماعی وجود دارد و در كنار دیگر مؤلفه‌های اجتماعی و انسانی و طبیعی، تأثیر فراوانی بر وضع كنونی و آتی جامعه بر جای می‌گذارد. همان‌طور كه صاحب‌نظران اقتصادی متفق‌القولند كه برای نیل به توسعه و پیشرفت مطلوب در هر اجتماعی و نیز حفظ و تداوم آن مسیر بالنده، علاوه‌بر فراهم بودن شرایط، فعالیت اقتصادی باید به صورتی تلاش‌گرانه و مستمر و پویا و دائمی انجام گیرد كه می‌توان از آن به «تلاش اقتصادی» تعبیر كرد.
اما بحثی كه فضای ایران را در سال جاری تحت‌تأثیر قرار داده عبارت است از آموزه‌ای جدید به نام «جهاد اقتصادی». وقتی دو واژه‌ی «جهاد» و «اقتصاد» كنار یكدیگر قرار گرفته و نسبتی درونی با هم پیدا می‌كنند، دچار تحول معنایی شده و یك گفتمان را به وجود می‌آورند.
برای شروع بحث به تعریفی مختصر درباره‌ی این مفهوم می‌پردازیم. به‌طور كلی «اقتصاد» به كلیه‌ی تلاش‌ها و اقداماتی اشاره دارد كه در نهایت به ثروت‌آفرینی مادی منجر شده و عرصه‌های تولید، خدمات، ارزش‌افزایی، كارآفرینی و حتی ارزش‌زایی علمی و فرهنگی را نیز در برمی‌گیرد. اما بحث در مورد جهاد می‌تواند اندكی گسترده-تر باشد. زیرا در فقه و آموزه‌های اسلامی به طور گسترده‌ای به این فریضه‌ی الهی كه از فروع دین مبین اسلام نیز می‌باشد پرداخته شده است. جهاد در طول تاریخ اسلام از همان دوران صدر اسلام و در طی قرون متمادی تا زمان معاصر بر روند تحولات درونی و روابط بیرونی امت اسلامی تأثیر تعیین‌كننده‌ای داشته است و همچنین مجادلات قلمی و فكری چالش‌برانگیزی پیرامون آن وجود دارد.
جهاد در لغت از «جهد» به معنی غایت مشقت یا سخت‌كوشی مشتق شده است و در اصطلاح فقها چنین تعریف می‌شود: گذشتن از مال و جان در راه بالا بردن كلمه‌ی اسلام و برپا داشتن شعائر ایمان. طبق تعریف مجاهد نیز به كسی گفته می‌شود كه با طیب خاطر در فراخنای دشواری‌ها گام گذاشته و هر آن‌چه از قدرت و توانایی به كف دارد برای رسیدن به هدف خود به‌كاربسته و در سنگلاخ پیكارها، سرفرازی را جستجو كند.
با تعریف گسترده‌ای كه از جهاد به‌عمل آمد می‌توان دید كه این فریضه صرفاً محدود به جبهه‌های فیزیكی نبرد با دشمن نمی‌شود بلكه در هر عرصه‌ای كه نیاز به سخت‌كوشی و در راه یك هدف الهی و باشد می‌توان به جهاد مبادرت ورزید. عرصه‌ی اقتصادی نیز یكی از حوزه‌هایی است كه هم‌اینك بیش از هر زمان دیگری نیازمند روحیه و تلاش و عمل جهادی شده است. منشأ این نیاز به زمینه‌ها و علل درونی و بیرونی برمی‌گردد. در عرصه‌ی درونی كشور و با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی و پیموده شدن مسیری پرفراز و نشیب، همزمان با شروع طرح‌های كلان اقتصادی در كشور و از سوی دیگر نیاز تاریخی این سرزمین اسلامی به پیشرفت و آبادانی هرچه بیشتر، ضرورت نوعی تلاش و همت در عرصه‌ی اقتصادی و به بیان بهتر جهاد اقتصادی به‌شدت احساس می‌شود. كاربست صحیح و دقیق و اصولی این آموزه می‌تواند فرصتی تاریخی برای پیشرفت پایدار این سرزمین به عنوان الگویی برای امت اسلامی و تمامی ملت‌های آزادی‌خواه فراهم سازد.
جنگ اقتصادی دشمن
عامل دیگر كه بر اهمیت جهاد اقتصادی می‌افزاید هجمه‌ی اقتصادی سنگین و همه‌جانبه‌ای است كه از سوی دشمنان قسم‌خورده‌ی این مردم و نظام اسلامی بر آن‌ها تحمیل شده و هر روز نیز شدت بیشتری به خود می‌گیرد. تحریم‌های اقتصادی كه به بهانه‌های مختلف بر این كشور وضع شده است به نوعی جنگ اقتصادی را علیه ایران اسلامی آغاز كرده و نبرد نابرابری را به ایرانیان تحمیل كرده است.
بنابراین جهاد اقتصادی یك ضرورت وجودی محسوب می‌شود زیرا انفعال، بی‌عملی یا گام‌های سست و اقدامات معمولی در برابر هجمه‌های بی‌امان دشمنان ملت به اركان اقتصادی این كشور موجب تحقق نقشه‌های مستكبرین جهانی شده و در نهایت به شكست در نبرد اقتصادی منجر می‌شود. این شكست به تضعیف پایه‌های اقتدار و عظمت ایران اسلامی انجامیده و می‌تواند مانع دستیابی مردم ایران به جایگاه رفیع جهانی كه لایق آن هستند گردد.
اما مفهوم جهاد اقتصادی تفاوت‌های بنیادینی با دیگر انواع اقدامات اقتصادی دارد. واژه‌ی جهاد در آموزه‌ی جهاد اقتصادی قداست‌بخش است و فعالیت اقتصادی را از هرگونه سودجویی، مال‌اندوزی، ثروت‌طلبی و فردگرایی سودمحورانه مبرا می‌سازد. زیرا هدف مجاهد فقط رضایت خداست و به همین‌دلیل هم جهاد اقتصادی به عنوان یك عبادت و وسیله‌ای برای دستیابی به اهداف بسیار والا انجام می‌گیرد.
ازجمله اهداف نزدیك جهاد اقتصادی، رشد و پیشرفت صنایع و تولیدات و خدمات، افزایش سطح كیفی و كمی محصولات داخلی به‌دست متخصصان بومی و قطع وابستگی به مصنوعات و فناوری بیگانه است. در صورت تحقق این اهداف بخش اعظمی از معضل بیكاری جوانان مرتفع شده و به دنبال آن با رونق اقتصادی در كشور اقشار جامعه از رفاه نسبی برخوردار گشته و در پی آن بسیاری از معضلات دیگر همانند نابسامانی‌های اجتماعی، خانوادگی، جرایم، اعتیاد، افزایش سن ازدواج و مشكلات مرتبط با آن و بسیاری دیگر از مشكلات موجود جامعه حل و فصل خواهد شد.
افزایش توان اقتصادی كشور و افزایش خودكفایی صنعتی و تكنولوژیك در كنار دیگر مؤلفه‌های قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران ازجمله ابزارهای قدرت نرم و فرهنگی خواهد توانست این كشور را به عنوان أم‌القرای جهان اسلام به آن جایگاه مستحكم و تأثیرگذار جهانی كه همواره شایسته‌ی آن بوده است برساند.
این دو پیشرفت موازی یعنی افزایش توان اقتصادی در داخل و قدرت‌یابی بیشتر در عرصه‌ی جهانی آموزه‌ی جهاد اقتصادی را به اهداف عالی‌تر و اصلی خود نزدیك می‌سازد. چرا كه با توجه به وجود عنصر الهی جهاد در این آموزه كه به دنبال انجام مأموریت معنوی و الهی خود است، هدف اصلی این است كه ارزش‌های برین و عالی الهی و انسانی در زمین گسترانده شود؛ ارزش‌هایی كه هم در فریضه‌ی جهاد وجود دارد و هم در مقوله‌ی اقتصاد اسلامی. جهاد فریضه‌ای است كه با هدف الهی و در راستای گسستن زنجیرهای اسارت از تن و روح آدمی صورت می‌پذیرد و هنگامی كه این فریضه در كنار مقوله‌ی اقتصاد قرار بگیرد علاوه بر گسستن زنجیرهای استثمار از دستان اقشار مستضعف، آنان را به سوی زندگی شرافت‌مندانه و انسانی رهنمون می‌شود و در این‌جاست كه مبحث عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی به عنوان آموزه‌های بنیادین اسلام مورد توجه قرار می‌گیرد.
مسیر عدالت اجتماعی از جهاد اقتصادی می‌گذرد
مفهوم اسلامی عدالت اجتماعی بر معاملات مسلمانان در محیط بازار حاكم است. مسلمانان باید با یكدیگر منصفانه معامله كنند. احكام قرآنی به ایشان توصیه می‌كند كه دستمزدهای عادلانه بپردازند، قیمتهای منصفانه‌‌ای تعیین كنند، در معامله با یكدیگر امین باشند و تعهدات خود را به‌طور كامل اجرا كنند. اقتصاد اسلامی معاملات ناعادلانه و استثمارگرایانه را در بین افراد مردود می‌شمارد. نهادهای اقتصادی و فعالیت‌‌های تجاری كه به دنبال ایجاد قدرتی برای تعیین قیمتهای بالا و افزایش سود هستند از نظر اسلام قانونی نیستند. متعاقباً اعمالی چون احتكار یا تبانی بین شركت‌‌های بازرگانی برای شكل‌دادن انحصاراتی كه آنان را قادر به افزایش قیمتهای بازار می‌كند در اقتصاد اسلامی جایز نیست. از این‌رو در پرتو موفقیت در جهاد اقتصادی، عدالت اجتماعی و اقتصادی نیز به طرق مختلف سایه‌ی عطوفت‌آمیز خود را بر سر امت اسلامی می‌گستراند و این امر تنها یكی از بزرگ‌ترین بركات جهاد اقتصادی به شمار آید.
مسئله‌ی بسیار مهمی كه در این میان باید حتماَ مورد توجه قرار بگیرد ماهیت این نوع تلاش است. تلاش اقتصادی خستگی‌ناپذیر، همه‌جانبه و از سوی تمامی اقشار در هر سن و مرتبه و جایگاهی كه قرار دارند. نیازهای داخلی كشور و تهدیدات مختلف به‌ویژه خصومت‌های اقتصادی دشمنان، جهاد اقتصادی را در وهله‌ی اول به یك جهاد تدافعی تبدیل ساخته است.
پیشروی در جهاد اقتصادی باید تا حدی باشد كه كشور و نظام اسلامی را به درجه‌ای از عظمت و پیشرفت و قدرت و استحكام اقتصادی برساند كه برای همیشه دشمنان را از هرگونه یورش دیگری به این سرزمین پاك و هر نوع تلاش مذبوحانه‌ای برای فلج كردن زیرساخت‌های اقتصادی آن ناامید گرداند.
این اتفاق نخواهد افتاد مگر در صورتی كه همگان به عنوان اعضای این ملت بزرگ و تاریخ‌ساز، تلاش و جهاد اقتصادی را تكلیف عینی خود بپنداریم و در این رهگذر منتظر هیچ‌كس دیگری نباشیم و با روحیه‌ای جهادی و بسیجی‌وار و با نیت قرب به خداوند متعال تمام توان خود را برای پیشرفت و رونق و استحكام اقتصادی در عرصه‌های مختلف به كار بندیم. تحقق این وضعیت به معنای حاكم شدن روحیه و فرهنگ تلاشِ فی‌سبیل‌الله در بین تمامی زنان و مردان و پیران و جوانان این مرز و بوم است. این فرهنگ ضامن پیروزی و عظمت ملت ایران در این عرصه‌ی حساس و تاریخ‌ساز خواهد بود.
Sorry. No data so far.